BAL ORMANLARI ve KAPASİTE
AFYONKARAHİSAR İLİ BAL ORMANLARI ÖZET BİLGİ
2009-2010 yıllarında Eskişehir Orman Bölge Müdürlüğünce Afyonkarahisar Merkez ve İlçelerinde Şuhut Ağzıkara Köyü, Bayat Merkez, Sinanpaşa Kırka Kasabası, Sinanpaşa Taşoluk Kasabası, Evciler Gökçek Kasabası, Evciler Merkez, Dazkırı Yüreğil Köyü, Merkez Çayırbağ Kasabasında olmak üzere sekiz adet Bal Ormanları İmar ve ihya çalışmalarına başlanmıştır.26/08/2014-22/01/2016--02/02/2016 ve 23-25/05/2016 tarihlerinde Afyonkarahisar İli Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı, Başkan Yardımcısı, Birlik Danışmanı ve İl Müdürlüğümüzden iki teknik elemandan müteşekkil heyet ile birlikte Bal Ormanlarına gidilerek mahallinde inceleme ve araştırmalarda bulunulmuş ormanların durumu fotoğraflarla tespit edilmiş olup; rapor haline getirilmiştir. Bal ormanlarının mevcut durumuyla arıcılık ve bal üretimi yönünden bir ekonomik önemi bulunmamaktadır. Ancak bakım ve koruma şartları iyi olur ve dikilen ağaçlar gelişirse 8-10 yıl sonra salgı ve nektar yönünden ekonomik değer kazanabilir. Toprak yapısı bakımından eğimleri farklılık göstermekle birlikte % 2-8 erozyon problemi yoktur. Derin profilli killi tınlı geçirgen alkalilik ve kireç tuzluluk problemi yoktur.
Bitki örtüsü bakımından incelendiğinde; Yoğunluk olarak 5-6 yaşlarında 40-50 cm boylarında akasya sedir ve kızılçam türlerinin dikili olduğu ve gelişimlerinin normal olduğu çam fidanlarının sıra aralarındaki arklarda sığır kuyruğu, geven, deve dikeni, kangal, yabani fiğ, kekik, zerdali, karahindiba gibi ballı bitkiler mevcuttur.
Bal ormanlarının çevresi hali hazırda bazıları tel çitlerle çevrili vaziyettedir. Bal ormanların bazıları yangın kundaklama hayvan sürülerinin tahribatından muhafaza edilmiş koruma bakım şartları itina ile yapılmış yoğun emek sarf edilerek ihya edilmiş en yüksek tepelere kadar teraslama yapılmış bu alanlara ark aralarına korunga arı otu yabani yonca tohumları atılarak ve yeni çamfıstığı kızılçam karaçam yabani erik badem gibi çam türleri ile bitki florası zenginleştirilmiştir.
Afyonkarahisar İli Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanlığına 17/02/2016 tarihinde söz konusu bal ormanlarında konaklamak isteyen arıcılara duyuru yapılması ve talep alınması için İl Müdürlüğümüz tarafından yazı yazıldı. Afyonkarahisar İli Arı Yetiştiricileri Birliğinden 04/03/2016 tarihli ve 7124 sayılı cevabi yazıda Bal Ormanlarında Bulunan çam ve sedir türlerinin henüz salgı balı üretecek duruma gelmedikleri, ağaçların yeterince büyümedikleri ve çam pamuklu koşnili aşılaması gerektiğinden arıcılar tarafından konaklama talebi olmadığı belirtilmiştir.
Bal Ormanlarındaki çam türlerinin salgı balı üretebilmesi için 8-10 yıl daha büyümeleri ve bakım koruma muhafazalarının itina ile yapılması şartıyla bu süreçten sonra çam pamuklu koşnili aşılama yöntemi ile çam ve çiçek balı üretilebilir. Arıcılar tarafından konaklama için cazibe merkezi olabilir.
AFYONKARAHİSAR İLİNDE ARICILIK
İklim, Bitki Örtüsü, Coğrafi Yapı : İlimiz Sultandağları, Emirdağları, Kocatepe ve Tınaztepe gibi yüksek dağları yaylaları ve geniş ovaları mevcuttur. İlimizde yüksek yaylalarda, toprağı kıt ve verimsiz köy ve kasabalarda teknik arıcılık yapılmaktadır.İlimiz bitki örtüsü,ürün deseni,flora ve çiçeklenme mevsimi olarak geniş bir yelpazeye sahiptir. Baharda polen ve nektar bakımından büyük potansiyele sahiptir. Genellikle bitkilerin çiçeklenme zamanı 15 Nisan-25 Ağustos tarihleri arasında bulunmaktadır. İlimiz florasında rastlanan bitki çeşitleri ; Akasya,söğüt,meşe,armut,kiraz,vişne ,erik,yonca, korunga, haşhaş, ayçiçeği, adi fiğ, Macar fiği, adaçayı, kekik, geven, kangal dikeni, devedikeni, sığırkuyruğu, v.b. gibi zengin nektar ve polen kaynaklarına sahiptir.
Arıcılık Potansiyeli : İlimiz bitki çeşitliliği iklim ve flora durumuna göre değişmekle beraber besleyebileceği arılı kovan sayısı 65000 adettir. İlimizde kayıtlı bizzat arıcılıkla geçinen arıcı sayısı :304 adet , Toplam arılı kovan sayısı: 22709 adet, Ortalama yıllık bal üretimi 294 ton, Ortalama yıllık balmumu üretimi 14 ton ve Kovan başına ortalama yıllık bal verimi 13.5 Kg.dır. Arıcılarımız ekseriyetle gezginci arıcılık yapmaktadırlar. Ağustostan Mart sonuna kadar çam balı üretmek ve aynı zamanda kışlatmak maksadıyla Aydın, Muğla, Tekirdağ, Edirne, Antalya illerine gitmektedirler Bu illerden de ilimize çok sayıda gezginci arıcılar Baharda ; Bölgemizin polen kaynakları bakımından zengin olmasından, aynı zamanda arılarını üretmek ve konaklamak maksadıyla ilimizi yoğun şekilde tercih etmektedirler.
İlimizde mevcut arı ırkları ve kovan tipleri : İlimizde İtalyan,Muğla melezi, Kafkas melezi ve yerli Anadolu arısı bulunmaktadır. Kafkas arı ırkının yağmacı olması, çamda çalışmaması ve nösemaya karşı hassasiyetinden mütevellit İlimiz arıcıları ve Egeli arıcılar tarafından tercih edilmemektedir. Hatta Muğla ve Aydın illerine Kafkas arısı getiren arıcılar konaklattırılmamaktadır. Kovan tipi ekseriyetle Gezginci Arıcılığa çok müsait olması sebebiyle modern çerçeveli Langstrot tipi kovanlar kullanılmaktadır .Azda olsa sabit arıcılıkta çeşitli ilkel kovanlarda kullanılmaktadır.
İlimizde Arı Yetiştiricileri Birliği kuruluşu ve çalışmaları: Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca 19/12/2001 tarih ve 24615 sayılı resmi gazetede yayınlanarak uygulamaya konulan “Islah amaçlı Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkındaki Yönetmelik” esaslarına istinaden 01/09/2003 tarihinde Afyonkarahisar İl Tarım Müdürlüğü tarafından Afyonkarahisar İli Arı Yetiştiricileri Birliğinin kurulmasına izin verilmiştir. Birliğin merkezi Afyonkarahisardır. Afyonkarahisar Ticaret sicil Memurluğunun 8716 sicil sayılı numarasıyla Afyonkarahisar İli Arı Yetiştiricileri Birliği resmen kurulmuş ve faaliyeti 25/09/2003 tarih ve 5893 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yayınlanmıştır. Amaç ve Çalışma Konuları : Birlik üyeleri arasında koordinasyonu sağlayarak üstün verimli arıların yetiştirilmesi için, gerek yurt içinde yetiştirilen, gerek yurt dışından ithal edilen ve gerekse yerli ırkların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi verimlerinin artırılması,bunların damızlık ana arı kayıtlarının tutulması, arıcılık teknik uygulamaları yapmakta önderlik yapılması, arıcıların faaliyetlerinde yardımcı olunması, arılarla ilgili sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ve sigorta işlemlerinin yapılması , üyelerinin eğitimlerinin sağlanması, üyeler arasında yarışmaların düzenlenmesi,ihtiyaçların temini ve tedariki ile üretimin yurt içi ve yurt dışına pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması ve işletilmesi gibi hususlar ile Merkez Birliğinin Planlayacağı her türlü arı yetiştiriciliği çalışmalarını yapmak amacıyla hizmet verir. Birlik üye sayısı 104 olup halen üye kayıtları devam etmektedir.
İl Müdürlüğümüzce Yapılan Çalışmalar :Müdürlüğümüzde arıcılık konusunda eğitimli yetişmiş üç teknik eleman bulunmaktadır.2003-2008 yılları arasında Halk Eğitim Merkezi ile ortaklaşa tertiplediğimiz eğitimlerde 18 adet Belgeli Teknik Arıcılık Kursunda 4 haftalık sürelerle 600 arıcımız eğitilmiştir ve belgeleri tanzim edilmiştir. Müdürlüğümüz tarafından Teknik gelişmeler, genelgeler yönetmelikler seminer ve toplantılar ilanla arıcılara duyurulmaktadır. Arı sağlık ve nakilleri Konaklama yerlerinin düzenlenmesi gibi görevler sürdürülmektedir.
Afyonkarahisar Arıcılığının Sorunları ve Çözüm Önerileri:
Ana arı Teminindeki Sorunlar; Gezginci arıcılarımız sonbahar ve kış mevsiminde çam balı üretmek ve kışı az kayıpla geçirmek maksadıyla Aydın ve Muğla gibi sahil bölgelerine gitmek mecburiyetinde olduklarından İtalyan veya Muğla melezi Anaarılarla çalışmak mecburiyetinde kalmakta ve bu ırkların anaarılarını teminde çeşitli sıkıntılar yaşamaktadırlar.
Kereste fiyatlarının yüksek olması sebebiyle kovan imalat fiyatları da yüksek olmakta maddi açıdan arıcılarımız sıkıntı yaşamaktadırlar. Arı Yetiştiricileri Birliği Üyelerine ucuz kereste temin etme imkanlarını araştırmalıdır.
İlimizde Temel Petek İmalathanesi bulunmadığından arıcılarımız temel petek ihtiyaçlarını çevre illerden hatta İzmir den temin etmektedirler. Bu petekler hastalıktan ari olmamakta veya içerisine karıştırılan parafin ve serezin gibi maddeler balın kalitesini hatta ihracatımızı menfi yönde etkilemektedir. Bu amaçla temel petek üretimi için Özel İdare Destekli imalathane kurulması uygun olacaktır.
Üretilen Arıcılık ürünlerinin pazarlanmasında sıkıntıların giderilmesi amacıyla Arı Yetiştiricileri Birliği desteklenmelidir.
İlimiz arıcılığını geliştirmek maksadıyla İl Özel Müdürlüğü ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kaynaklı Projeler uygulanırken Aile başına en az 50 Arılı Kovan verilmesi , Anaarı Üretiminin ,ürün çeşitliliğinin teşvik edilmesi ve tam desteklenmesi gerekir.
Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde AB Ülkelerine ihraç yapabilmek amacıyla Dış Ticaret Müsteşarlığınca Üreticilerin yaptırmaya mecbur oldukları ve almak zorunda oldukları “Doğal Arı Balı Analiz Belgesi “için Özel İdare kaynaklı bal tahlil laboratuarı kurulması veya bal tahlil ücretlerinin özel idare tarafından karşılanması arıcılığımızı hem kalkındıracak hem de rekabet imkanlarımızı artıracaktır.
Selahattin KAHRAMAN
Ziraat Mühendisi